Έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος ποιητής Μιχάλης Γκανάς

Σε ηλικία 80 ετών έφυγε από τη ζωή ο Ηπειρώτης διακεκριμένος ποιητής και στιχουργός, ένας από τους σημαντικότερους πνευματικούς ανθρώπους της εποχής μας – Συλλυπητήρια μηνύματα από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την υπουργό Πολιτισμού

 

Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 80 ετών, ο Μιχάλης Γκανάς ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας και σπουδαίος στιχουργός.

Είχε χαρίσει πολλά από τα ποιήματά του σε σημαντικούς συνθέτες, όπως οι Μίκης Θεοδωράκης,  Θανάσης Γκαϊφύλλιας, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Νίκος Ξυδάκης και  Ara Dinkjian που τα είχαν μελοποιήσει.

Γεννήθηκε στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944, από το 1962 έζησε και εργάστηκε στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του.

Βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος. Από το 1989 έως το 2005 εργάστηκε ως κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία.

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες συνθέτες. Μετέφρασε τις Νεφέλες του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης – Κάρολος Κουν και τους Επτά επί Θήβας του Αισχύλου για το ΔΗΠΕΘΕ Πατρών.

Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του Παραλογή, το 2009 με το βραβείο Καβάφη, το 2011 με το βραβείο Ακαδημίας Αθηνών (Ίδρυμα Πέτρου Χάρη) για το σύνολο του έργου του, τo 2021 με το Μεγάλο Βραβείο Jean Moreas για το έργο και την προσφορά στα Ελληνικά Γράμματα. Επίσης το 2021 ήταν ανάμεσα στους finalists του The Anglo-Hellenic League Runciman Award για το δίγλωσσο βιβλίο του A Greek Ballad: Selected Poems, (Yale University Press 2020), καθώς και στους finalists του διεθνούς κύρους βραβείου Neustadt International Prize for Literature 2021 για το ίδιο βιβλίο.

Συλλυπητήρια μηνύματα

Mε βαθιά θλίψη η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, αποχαιρετά τον Μιχάλη Γκανά.

Η ΠτΔ επισημαίνει ότι ο Μιχάλης Γκανάς με το έργο του σημάδεψε ανεξίτηλα τη συλλογική μας ευαισθησία και λάμπρυνε την ελληνική ποίηση με την ένταση των απλών, δονούμενων από βαθύ αίσθημα στίχων του.

Ολόκληρη η ανάρτηση της Κατερίνας Σακελλαροπούλου: «Λυρικός, δραστικός και λιτός, ο Μιχάλης Γκανάς λάμπρυνε την ελληνική ποίηση με την ένταση των απλών, δονούμενων από βαθύ αίσθημα στίχων του, με τη μετουσίωση των ρυθμών και των τρόπων της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Ηπείρου, σε σύγχρονο ιδίωμα, με την ξεχωριστή ικανότητά του να μοχλεύει τη συγκίνηση χωρίς ίχνος μελοδραματισμού. Με λόγο ακαλλώπιστο και στιβαρό μίλησε για τον έρωτα και τον θάνατο, για την υποβλητικότητα της ελληνικής φύσης και τον αυστηρό κόσμο της παλιάς ορεινής Ελλάδας, για τον ξεριζωμό και την εσωτερική ερήμωση στη σκληρή καθημερινότητα της μεγαλούπολης, για τα οδυνηρά βιώματα της ιστορίας, για τις μεγάλες απώλειες και τα μικρά κέρδη μιας ζωής χαρακωμένης από τη μνήμη. Από τον Ύπνο του καπνιστή και τα Γυάλινα Γιάννενα ως το συγκλονιστικό αφήγημα Μητριά πατρίδα, και από τις “μικρές και πολύ μικρές ιστορίες” Γυναικών -ποιητική μετοίκηση σε “μια χώρα μυστική, όπου γυναίκες υφαίνουν τα σύνορά της με τα λεπτά νήματα της αγάπης” -ως την συνομιλία του με την Αποκάλυψη του Ιωάννη στη συλλογή του Άψινθος, ο Μιχάλης Γκανάς, βουτώντας στα “πικρά νερά” των καιρών μας, αναζήτησε -και βρήκε- την ιαματική δύναμη της αγάπης, σημαδεύοντας ανεξίτηλα τη συλλογική μας ευαισθησία. Τον αποχαιρετώ με βαθιά θλίψη. Στους οικείους του, τους φίλους του, τους πολλούς αναγνώστες του, απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».

Πληροφορούμενη την απώλεια του Μιχάλη Γκανά, η Υπουργός Πολιτισμού έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Με μεγάλη θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του Μιχάλη Γκανά, ενός από τους εξέχοντες εκπροσώπους της σύγχρονης ποίησής μας. Με την τέχνη του, που εκκινεί από τον «Ακάθιστο δείπνο», διέρχεται από το σκληρά βιωματικό αφήγημα «Μητριά Πατρίδα» και καταλήγει στην «Άψινθο», ο Μιχάλης Γκανάς ύμνησε τον γενέθλιο τόπο του και μετουσίωσε ποιητικά τον πόθο του μεγάλου νόστου: Την ανέφικτη επιστροφή στην αυθεντικότητα των εικόνων του παιδικού χωροχρόνου, των αγνών ανθρώπων και της αθωότητας. Το έργο του διατρέχει η παιδική μνήμη, για έναν κόσμο ονειρικό, που όμως υπήρξε, σε αντιδιαστολή με την εμπειρία της μεγάλης πόλης και της σύγχρονης ζωής. Η διαρκώς παρούσα αγάπη- «αν είναι να μιλήσει κάποιος, ας πει για την αγάπη»- μια αγάπη τρυφερή, ανόθευτη, σπαραχτική, που θέτει σε κίνηση τη μνήμη για τους τόπους και τους ανθρώπους που παρήλθαν, αλλά και αναζωογονητική και λυτρωτική.

Ο Μιχάλης Γκανάς αντλούσε ακατάπαυστα από τον ρυθμό, το μέτρο και τους τρόπους της ισχυρότατης παράδοσης του δημοτικού τραγουδιού, κάτι που ίσως εξηγεί και την τεράστια απήχηση των στίχων του, μελοποιημένων και μη. Αλλά πάνω από όλα, ο Μιχάλης Γκανάς υπήρξε ένας δημιουργός πηγαίος, με οξύ ποιητικό ένστικτο, το οποίο μετουσίωσε σε στίχους απλούς, αλλά βαθείς και ευθύβολους. Επιστρέφοντας διαρκώς στη μνήμη, τις «πράσινες λιμνούλες της μνήμης», και την αγάπη, ο Μιχάλης Γκανάς μας χάρισε ένα έργο σπάνιας εκφραστικότητας και αφηγηματικότητας, αλλά και μεγάλης ποιητικής έντασης, που προκαλούσε σε κάθε του εκδήλωση αυθεντική συγκίνηση. Στην οικογένειά του και τους πολλούς φίλους του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια».

Με βαθιά θλίψη, ο Δήμος Ιωαννιτών αποχαιρετά έναν από τους πιο σημαντικούς και αγαπητούς ποιητές της σύγχρονης Ελλάδας, τον Μιχάλη Γκανά.

Ο Μιχάλης Γκανάς υπήρξε ένας δημιουργός που με το έργο του κατάφερε να αποτυπώσει με μοναδικό τρόπο το αίσθημα, τις μνήμες και την ψυχή της Ηπείρου, συνδέοντας αδιάρρηκτα την ποίηση με τα Γιάννενα.

Η ποιητική του συλλογή «Γυάλινα Γιάννενα» αποτελεί μια απόδειξη της βαθιάς σχέσης που είχε με την πόλη μας. Μέσα από τους στίχους του, οι αναμνήσεις και οι εικόνες της πόλης, της λίμνης και της ηπειρώτικης γης ζωντανεύουν, αναδεικνύοντας την ομορφιά και τη μοναδικότητα των Ιωαννίνων.

Ο Μιχάλης Γκανάς, με την πολυδιάστατη συμβολή του στον ελληνικό πολιτισμό, κατέκτησε επάξια μια ξεχωριστή θέση στις καρδιές όλων. Η απώλειά του αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό στον λογοτεχνικό κόσμο αλλά και σε όλους εμάς, που θα τον θυμόμαστε πάντα με σεβασμό και ευγνωμοσύνη.

Εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στην οικογένειά του, τους οικείους του και σε όλους όσοι τον αγάπησαν και εμπνεύστηκαν από την ποίησή του.

Η μνήμη του Μιχάλη Γκανά θα παραμείνει ζωντανή, όπως και οι λέξεις του που μιλούν για τα Γιάννενα, τη γη και την ψυχή της Ηπείρου.

Η βουλευτής της Νέας Αριστεράς, Μερόπη Τζούφη, αναφέρει: «Με βαθιά συγκίνηση αποχαιρετούμε τον Μιχάλη Γκανά, έναν μεγάλο ποιητή και στιχουργό, έναν άνθρωπο της τέχνης που έφερε τη σφραγίδα του βιωμένου πόνου και της ανθρωπιάς. Όπως έγραψαν οι κριτικοί, ο Γκανάς «γεννήθηκε μεγάλος», διότι η τέχνη του ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με τη σκληρή ενηλικίωση ενός ανθρώπου που από μικρός γνώρισε τις αλήθειες της ζωής, τις πληγές της Ιστορίας και το βάρος της απώλειας.

Γεννημένος το 1944 στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας, η πορεία του Γκανά μέσα από την προσφυγιά και την οδύσσεια της μετανάστευσης σφράγισε τη γραφή του με τον τόπο του, την Ήπειρο, και με τον διαχρονικό αγώνα για επιστροφή στις ρίζες. Η ποίησή του μετουσίωσε τις μνήμες και τις παραδόσεις της Ηπείρου σε ένα ζωντανό ελληνικό έπος, ενσωματώνοντας τις σκιές του παρελθόντος, τα μοιρολόγια και τις αφηγήσεις.

Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους οικείους του. Το έργο του Μιχάλη Γκανά θα μείνει για πάντα κοντά μας, στα λόγια που μοιραζόμαστε και στους στίχους που τραγουδάμε, ατενίζοντας τη λίμνη και την ψυχή της Ηπείρου».