Στα στοιχεία που εγγράφονται καταγράφεται, σύμφωνα με την Λίνα Μενδώνη, το αποτύπωμα των ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου
Το υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την εγγραφή 21 νέων στοιχείων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, όπως και την επικαιροποίηση δύο εγγεγραμμένων, το 2013, στο Εθνικό Ευρετήριο.
Ενδεικτικά, κάποιες από τις γνωστές και θαυμαστές νέες εγγραφές είναι η γιαννιώτικη Αργυροτεχνία, οι Αποκριάτικοι Φανοί της Κοζάνης, ο πολιτισμός του φιστικιού Αιγίνης, το ξινόμαυρο της Νάουσας.
Τα δελτία για τα 21 νέα στοιχεία υποβλήθηκαν το 2021. Επεξεργάστηκαν συστηματικά από την καθ’ ύλην αρμόδια Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ, την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή στην Ελλάδα της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) και από τις ίδιες τις κοινότητες των φορέων.
Σε δήλωση της, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη τονίζει τη σημασία της εγγραφής των στοιχείων, καθώς σε αυτά «καταγράφεται το αποτύπωμα των ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου, ως τεκμήριο εθνικής αυτογνωσίας και βάση, επί της οποίας οικοδομείται η συλλογική μας αυτοπεποίθηση».
Επίσης, ότι στο πλαίσιο της εφαρμογής της Σύμβασης της Unesco «η χώρα μας δημιούργησε και εμπλουτίζει συστηματικά το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς» γεγονός που «δεν αποτελεί παρά ένα μόνο βήμα για τη συνεργασία διοίκησης, επιστημονικής κοινότητας και, κυρίως, των ίδιων των κοινοτήτων ως φορέων, για την εκπόνηση και την εφαρμογή πολιτικών οι οποίες αποσκοπούν στη διαφύλαξη των παραδόσεων και τη μετάδοσή τους στις νεότερες γενιές».
Σημειώνεται ότι η ετήσια διαδικασία ξεκινάει κάθε Ιανουάριο, με δημόσια πρόσκληση που απευθύνει η ΔΙΝΕΠΟΚ, για ορισμένο χρονοδιάγραμμα. Η Εθνική Επιστημονική Επιτροπή, κατά τις συνεδριάσεις της (25 /11 και 21/12 2022, 13/1, 3/2, 17/2 2023), έκανε θετική εισήγηση για την εγγραφή είκοσι ενός στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την οποία έκανε δεκτή η υπουργός Πολιτισμού.
Μεταξύ των 21 στοιχείων που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, είναι και τα εξής:
Γιαννιώτικη αργυροχοΐα-αργυροτεχνία:
Η τέχνη της γιαννιώτικης αργυροχοΐας/αργυροτεχνίας αποτελεί μια εμβληματική παραδοσιακή τέχνη επεξεργασίας του ασημιού και κατασκευής χειροποίητων αντικειμένων (εκκλησιαστικών, κοσμικών, διακοσμητικών) καθώς και κοσμημάτων. Αποτελεί μια τέχνη που αναπτύχθηκε στην πόλη των Ιωαννίνων ήδη από τον 16ο αιώνα και παραμένει ακμαία και δημοφιλής μέχρι σήμερα.
Παραδοσιακό Πανηγύρι Δεκαπενταύγουστου της Βίτσας Ζαγορίου:
Πρόκειται για τριήμερο πανηγύρι, τον Δεκαπενταύγουστο, στη Βίτσα των Ζαγοροχωρίων.
Περιλαμβάνει αγρυπνία, λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας και αγιασμό, γλέντι και χορό γύρω από τον αιωνόβιο πλάτανο της κεντρικής πλατείας του χωριού της περιοχής. Αποτελεί έκφανση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Βίτσας, συνδεδεμένη αδιάρρηκτα με τη μνήμη και την ταυτότητα της.
Καγκελάρι, χορευτικό δρώμενο στην Άρτα:
Πρόκειται για χορευτικό δρώμενο που επιτελείται σε 29 χωριά της Άρτας, κατά τη διάρκεια πανηγυριών της άνοιξης και του καλοκαιριού, καθώς και την περίοδο του Πάσχα.
Αποτελεί κορυφαίο εορταστικό/πανηγυρικό γεγονός για τις τοπικές κοινότητες, αλλά και δημόσια έκφραση της συλλογικής ταυτότητάς τους και της κοινωνικής συνοχής τους.
Επιπλέον, σύμφωνα με τους όρους της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σύμφωνα με τους οποίους ορίζεται η επικαιροποίηση, ανά περιοδικά διαστήματα, των στοιχείων που εγγράφονται στα Εθνικά Ευρετήρια Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς των κρατών-μερών της Σύμβασης, επικαιροποιήθηκαν οι εγγραφές των στοιχείων: Η τηνιακή μαρμαροτεχνία και η τεχνογνωσία της παραδοσιακής μαστιχοκαλλιέργειας στη Χίο.
Πρόκειται για δύο από τα πρώτα στοιχεία που εγγράφηκαν στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, το 2013, τα οποία οι κοινότητες εξακολουθούν να διαφυλάττουν και να αναδεικνύουν τη σημασία τους σε τοπικό και υπερτοπικό επίπεδο. Κατά το έτος 2023 πρόκειται να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί η διαδικασία επικαιροποίησης των υπόλοιπων πρώτων εγγραφών, οι οποίες έγιναν πριν από δέκα ακριβώς χρόνια, το 2013.
Βασίλης Λούπας
