Στη Βουλή το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης – Κ. Μητσοτάκης: «Η κακοποίηση ανηλίκων αναδεικνύεται σε κοινωνική απειλή. Στη συντριπτική πλειοψηφία οι δράστες βρίσκονται στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον»
Για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση, μίλησε στην κοινή συνεδρίαση των συναρμόδιων Επιτροπών της Βουλής ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Υπογράμμισε ότι η κακοποίηση ανηλίκων και ειδικά η σεξουαλική κακοποίηση αναδεικνύεται σε κοινωνική απειλή αλλά τόνισε ότι η εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου δεν είναι μια βιαστική αντίδραση στις πρόσφατες σοκαριστικές ειδήσεις αλλά για μεθοδική αντιμετώπιση μιας διαρκούς και ευαίσθητης πρόκλησης.
Μίλησε για τη διεθνή διάσταση αλλά και τις κρυφές πτυχές του προβλήματος, επισημαίνοντας ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης προειδοποιεί ότι ένα στα πέντε παιδιά μπορεί να πέσει θύμα κάποιας μορφής εκμετάλλευσης.
Είπε ακόμη ότι στη συντριπτική πλειοψηφία οι δράστες βρίσκονται στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον και ένα μικρό ποσοστό καταγγέλλονται δηλαδή στην ουσία παρά την πρόοδο που σημειώνεται σε σχέση με παλιότερα, λίγα παραμένουν τα θύματα που σπάνε το φόβο ζητώντας βοήθεια και αυτή η βοήθεια συχνά προσκρούει στην επαρκή στοιχειοθέτηση του περιστατικού.
Τόνισε ότι οι αιτίες είναι γνωστές, πολλές και αλληλένδετες: τη σιωπή ευνοούν τα στερεότυπα τα οποία συχνά καταλήγουν στον στιγματισμό του θύματος, η αδράνεια στον περίγυρο, η επικάλυψη των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών και πολυνομία φέρνουν καθυστερήσεις στις διώξεις των εγκλημάτων και τέλος διαχρονικές αγκυλώσεις της ελληνικής κοινωνίας αλλά και της ελληνικής οικογένειας έρχονται με τη σειρά τους να πριμοδοτήσουν τη συγκάλυψη, είπε ο πρωθυπουργός.
Ανέφερε ότι σ’ αυτά τα ανοιχτά ζητήματα παρεμβαίνει τώρα το Εθνικό Σχέδιο Δράσης με στόχο τη μηδενική ανοχή στη σεξουαλική βία κατά των παιδιών αλλά και σε κάθε μορφή εκμετάλλευσής τους.
Τόνισε πως είναι ένας οδικός χάρτης καλά μελετημένος που ξεκινά από την πρόληψη και τη θωράκιση των ιδίων των ανηλίκων και των οικογενειών τους, περνά στη γρήγορη διερεύνηση αυτών των υποθέσεων για να καταλήξει στην καταδίκη των ενόχων και την αρμόζουσα περίθαλψη των θυμάτων.
Έκανε επίσης λόγο για διαρκή πολιτική που συντονίζει με τυποποιημένες πρακτικές τη δράση διαφορετικών φορέων που πρέπει να λειτουργούν οριζόντια. Ταυτόχρονα τους οπλίζει και με συγκεκριμένους στόχους.
«Θα ήταν ένα αισιόδοξο μήνυμα αν όλες οι δυνάμεις ενωμένες στήριζαν αυτήν την τόσο σημαντική αλλαγή», υπογράμμισε επίσης ο πρωθυπουργός και ανέλυσε τις βασικές παραμέτρους και τη στόχευση του νομοσχεδίου επισημαίνοντας τα κενά που έρχεται να καλύψει. Ξεκίνησε με τον καθορισμό των στόχων σε ορίζοντα πενταετίας μέχρι το 2027 και τόνισε επίσης πως το Εθνικό Σχέδιο βάζει επιτέλους τάξη σ’ αυτό το πολύπλοκο νομοθετικό μωσαϊκό που διέπει την καταπολέμηση της σεξουαλικής βίας. Αίρει ασάφειες και εναρμονίζει διάσπαρτες διατάξεις, τις ευθυγραμμίζει με τα διεθνή κείμενα τα οποία μας δεσμεύουν, ιδιαίτερα τη Σύμβαση Lanzarote και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αναφέρθηκε σε δύο καινοτομίες που εισάγονται: Το Ενιαίο Εθνικό Πρωτόκολλο Διαχείρισης Κρουσμάτων και το Εθνικό Αρχείο Καταγραφής και Επιτήρησης Κρουσμάτων αλλά και στη σημασία της διαπαιδαγώγησης των ίδιων των ανηλίκων ώστε να κατανοούν πότε μπορεί να είναι θύματα μιας σεξουαλικής κακοποίησης.
Κλείνοντας την ανάλυση του σχεδίου επεσήμανε ότι προβλέπονται περισσότερες δομές φροντίδας ανηλίκων με μέριμνα του Ινστιτούτου Υγείας, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης συστήνονται δύο κέντρα ημερήσιας περίθαλψης κακοποιημένων παιδιών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Στις δύο αυτές πόλεις όπως και στον Πειραιά θα ιδρυθούν δύο ακόμη ειδικά κέντρα υποστήριξης οικογένειας και 9 επιπλέον επικεντρωμένα στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, ανέφερε.
Συνολικά υπογράμμισε πως ήταν απαιτητική η κατάρτιση του σχεδίου και κρίσιμη η υλοποίησή του. Πρόσθεσε πως είναι πολύ σημαντικό ότι το έργο αυτό θα παρακολουθείται από τον υπουργό Επικρατείας υπεύθυνο για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου Άκη Σκέρτσο και θα τον συνεπικουρούν ο Εθνικός Συντονιστής και η Επιτροπή Παρακολούθησης Δημοσίων Πολιτικών μέσω της οποίας θα εκπροσωπούνται τα 12 υπουργεία που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εμπλέκονται σε αυτό. Τόνισε πως πρόκειται για μια επίπονη άσκηση δυναμικού συντονισμού.
«Ήδη από τα 80 μέτρα πολιτικής του εθνικού προγράμματος τα ¾ έχουν συμπεριληφθεί σε δράσεις του 2022 και για τα πιο πολλά από αυτά υπάρχουν εξασφαλισμένοι πόροι», είπε ακόμη ο πρωθυπουργός. Τονίζοντας ότι «πρόκειται για μία μάστιγα η οποία έχει πολλές αιτίες, κρύβεται στα σκοτεινά υπόγεια της κοινωνίας που ξέρει να αλλάζει πρόσωπα ή να φορά προσωπεία χρησιμοποιώντας την ανώνυμη τεχνολογία» επεσήμανε πως «τους ίδιους πολύπλοκους δρόμους πρέπει κι εμείς να ακολουθήσουμε» για την αντιμετώπισή της.
Τα οικονομικά ευάλωτα περιβάλλονται είναι ευάλωτα και στην παιδική εκμετάλλευση γι αυτό και η στοχευμένη στήριξή τους είναι απαραίτητη αλλά δεν αρκεί, πρόσθεσε. Ακόμη ότι το Σχέδιο απλώνεται και στο επίπεδο της ενημέρωσης, της αλλαγής συμπεριφορών, της ιατρικής επιφυλακής, της ανίχνευσης συναφών προβλημάτων σε όλους τους τομείς της κοινωνικής κινητοποίησης στους οποίους πρέπει να είναι δραστήριο ένα σύγχρονο κράτος πρόνοιας.
Ο υπουργός Επικρατείας
Αφορμή για περαιτέρω κινητοποίηση της Πολιτείας, φαίνεται ότι έδωσε η υπόθεση της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης του 12χρονου κοριτσιού στον Κολωνό. «Τι να πεις σε ένα παιδί που δέχθηκε, αλλά ποτέ δεν βρήκε το θάρρος να καταγγείλει, μια τέτοια επίθεση στην πιο τρυφερή και ευάλωτη φάση της ζωής του», ανέφερε ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος ανοίγοντας τη συζήτηση επί του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης.
Έχουμε ευθύνη ως πολιτεία και ως κοινωνικό σύνολο να σταθούμε απέναντι σε ένα έγκλημα τόσο βαρύ και ταυτόχρονα τόσο ανομολόγητο που καταφέρνει να φωλιάζει και να αναπαράγεται στα υπόγεια της ανθρώπινης ψυχής, ανέφερε ο υπουργός.
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα. Μας λένε ότι 9 στα 10 περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων έχουν ως θύτες συγγενείς και φιλικά πρόσωπα», είπε ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος, τονίζοντας ότι «το έγκλημα, στις περισσότερες περιπτώσεις, μένει, για τον λόγο αυτό, ερμητικά κλειδωμένο, πίσω από κλειστές πόρτες και πίσω από κλειστά στόματα».
«Τι να πεις σε ένα παιδί που δέχθηκε, αλλά ποτέ δεν βρήκε το θάρρος να καταγγείλει, μια τέτοια επίθεση στην πιο τρυφερή και ευάλωτη φάση της ζωής του», είπε ο κ. Σκέρτσος και υπογράμμισε ότι θα υπάρξει απόλυτη αυστηρότητα απέναντι στους θύτες και απόλυτη ευαισθησία απέναντι στα θύματα.
Το μήνυμα, είπε ο υφυπουργός, είναι «ως εδώ, για τα γραφειοκρατικά και ρυθμιστικά εμπόδια, για τις αδράνειες της διοίκησης που αποτρέπουν τα θύματα, από τα εμπιστευθούν την πολιτεία και τους θεσμούς, για να μιλήσουν. Να ξέρουν πως αν σπάσουν το νήμα της σιωπής, αν βγουν από τον κύκλο της συγκάλυψης και καταγγείλουν αυτούς που καταχράστηκαν τους ιερούς δεσμούς εμπιστοσύνης και εξάρτησης που αναπόφευκτα αναπτύσσουν τα παιδιά προς τους μεγάλους, θα έχουν δίπλα τους, ένα πυκνό δίχτυ κρατικής προστασίας, ευαισθησίας, ενδυνάμωσης αλλά και επανένταξης στην κοινωνία. Ως εδώ όμως και για βαθιά ασυνείδητους και διαβρωμένους θύτες. Να ξέρουν ότι η εποχή που τα στόματα έμεναν κλειστά και το κράτος αντιμετώπιζε με εγκληματική αδιαφορία, αυτό το έγκλημα έχει τελειώσει. Η δίωξη τους είναι και θα είναι αμείλικτη και οι ποινές που θα αντιμετωπίσουν θα είναι οι αυστηρότερες δυνατές. Το στίγμα της αποτρόπαιης πράξης τους, θα τους συνοδεύει για πάντα», είπε ο υπουργός Επικρατείας που ενημέρωσε τα μέλη των επιτροπών για τις βασικές δράσεις του εθνικού σχεδίου δράσης, όπως το ειδικό ποινικό μητρώο για τα αδικήματα κατά των ανηλίκων, το Ενιαίο Εθνικό Πρωτόκολλο Διαχείρισης Κρουσμάτων, το μητρώο για τους θύτες.
Η Δόμνα Μιχαηλίδου
Αυστηρό πλαίσιο για τους Φορείς Παιδικής Προστασίας που δεν αφήνει περιθώρια ανάπτυξης κακοποιητικών συμπεριφορών δεν υπήρχε στην Ελληνική Πολιτεία πριν το 2021 και την ψήφιση του Νόμου 4837. Η απαγόρευση κακοποιητικών συμπεριφορών ήταν μια γενική επιταγή, η οποία επαφίονταν στην ευαισθησία, την εγρήγορση και το αίσθημα ευθύνης του προσωπικού και των υπευθύνων Φορέων.
Η Υφυπουργός αναφέρθηκε συγκεκριμένα στους τρεις κύριους άξονες που ήδη εφαρμόζει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για την προστασία των ανηλίκων:
– Την πρόληψη και την άμεση αντιμετώπιση των περιστατικών παιδικής κακοποίησης.
– Τον προληπτικό έλεγχο και την ανοιχτή δίοδο επικοινωνίας που χρειάζεται ο πολίτης με την Πολιτεία και τις αρμόδιες αρχές.
– Την ενδυνάμωση του ευάλωτου παιδιού.
Ειδικότερα, όσον αφορά στην πρόληψη και την άμεση αντιμετώπιση ζητημάτων παιδικής κακοποίησης, σύμφωνα με την κα Μιχαηλίδου, δόθηκε για πρώτη φορά με σαφήνεια ο ορισμός της παιδικής κακοποίησης και θεσπίστηκαν προδιαγραφές λειτουργίας των Μονάδων Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας.
Ταυτόχρονα, θεσπίστηκαν σχετικές υποχρεώσεις για τη λειτουργία δομών παιδικής φροντίδας (κλειστές δομές φροντίδας, μονάδες προσχολικής αγωγής, κατασκηνώσεις, ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠΑμεΑ), μεταξύ των οποίων είναι το λευκό ποινικό μητρώο για τους εργαζόμενους στις δομές αυτές και ο ορισμός του υπεύθυνου παιδικής προστασίας ανά δομή.
Αναφορικά με τον προληπτικό έλεγχο, αλλά και την ανοιχτή δίοδο επικοινωνίας που χρειάζεται ο πολίτης με την Πολιτεία και τις αρμόδιες αρχές, όπως υποστήριξε η Υφυπουργός, ενισχύθηκαν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της Πολιτείας, δίνοντας ουσιαστικές αρμοδιότητες στους αρμόδιους ελεγκτές – δηλαδή τους Κοινωνικούς Συμβούλους των Περιφερειών – να ελέγχουν επί της ουσίας με σαφές καθηκοντολόγιο τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών. Επιπλέον, ενισχύθηκε και η λειτουργία της 24ωρης γραμμής παιδικής προστασίας 1107, όπου κάθε πολίτης μπορεί να αναφέρει περιστατικά για παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο ώστε η πληροφορία να μεταβιβάζεται άμεσα στις αρμόδιες αρχές.
Τέλος, για την ενδυνάμωση των ευάλωτων παιδιών, η κα Μιχαηλίδου τόνισε ότι η χώρα μας ενσωμάτωσε στο δίκαιό της, πρώτη σε όλη την Ευρώπη, το πιλοτικό πρόγραμμα Ευρωπαϊκή Εγγύηση για το Παιδί (Child Guarantee), προκειμένου να έχουν όλα τα παιδιά πρόσβαση σε βασικά αγαθά, αλλά και ίσες ευκαιρίες στην ασφαλή οικογενειακή ένταξη και την εκπαίδευση. Αυξήθηκαν κατά 20% τα σχολικά γεύματα, ενώ για πρώτη φορά εισάγεται στους βρεφονηπιακούς σταθμούς το πρόγραμμα της πρώιμης ανίχνευσης αναπτυξιακών δυσλειτουργιών.
Επιμέλεια: Βασίλης Λούπας
