Οι υπουργοί Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε συμφωνία για το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε ό,τι αφορά τον περιορισμό της κατανάλωσης φυσικού αερίου τον χειμώνα, κατά την χθεσινή τους συνεδρίαση.
«Δεν ήταν μια αδύνατη αποστολή! Οι υπουργοί κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου ενόψει του ερχόμενου χειμώνα», ανακοίνωσε η τσεχική προεδρία.
Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση της τσεχικής προεδρίας, τα κράτη – μέλη έφτασαν σε πολιτική συμφωνία για οικειοθελή μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15% τον χειμώνα. Παράλληλα, προβλέπεται η πιθανότητα να ενεργοποιηθεί ειδικός «συναγερμός», που θα προβλέπει η μείωση να καταστεί υποχρεωτική.
Τα κράτη – μέλη συμφώνησαν να μειώσουν τη ζήτηση κατά 15% συγκριτικά με την μέση κατανάλωσή τους τα τελευταία 5 χρόνια, για το διάστημα από 1η Αυγούστου 2022 έως την 31η Μαρτίου του 2023, μέσω μέτρων που τα ίδια θα επιλέξουν.
Στο πλαίσιο προβλέπονται και εξαιρέσεις, αλλά και «παρεκκλίσεις» από την υποχρεωτική μείωση, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, που αφορούν τις ιδιαιτερότητες του κάθε κράτους.
Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση της τσεχικής προεδρίας, το Συμβούλιο συμφώνησε:
– Ότι τα κράτη μέλη που δεν είναι διασυνδεδεμένα με δίκτυα φυσικού αερίου άλλων κρατών μελών εξαιρούνται από τις υποχρεωτικές μειώσεις φυσικού αερίου, καθώς δεν θα μπορούν να αποδεσμεύουν σημαντικούς όγκους προς όφελος άλλων κρατών μελών.
– Τα κράτη μέλη των οποίων τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι συγχρονισμένα με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εξαιρούνται επίσης, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος κρίσης στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
– Τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν παρέκκλιση για να προσαρμόσουν τις υποχρεώσεις τους για μείωση της ζήτησης εάν έχουν περιορισμένες διασυνδέσεις με άλλα κράτη μέλη και μπορούν να αποδείξουν ότι οι εξαγωγικές ικανότητες διασύνδεσης ή η εγχώρια υποδομή LNG χρησιμοποιούνται για την ανακατεύθυνση φυσικού αερίου σε άλλα κράτη μέλη στο μέγιστο.
– Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να ζητήσουν παρέκκλιση εάν έχουν υπερβεί τους στόχους πλήρωσης αποθήκευσης αερίου, εάν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο ως πρώτη ύλη για κρίσιμες βιομηχανίες ή εάν η κατανάλωση αερίου έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 8% το περασμένο έτος σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.
– Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να ενισχύσουν τον ρόλο του Συμβουλίου για την ενεργοποίηση «συναγερμού της Ένωσης». Η ειδοποίηση θα ενεργοποείται με εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής. Η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση για την ενεργοποίηση «συναγερμού της Ένωσης» σε περίπτωση σημαντικού κινδύνου σοβαρής έλλειψης αερίου ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης αερίου ή εάν πέντε ή περισσότερα κράτη μέλη που έχουν κηρύξει συναγερμό σε εθνικό επίπεδο ζητήσουν από την Επιτροπή να το πράξει.
Ως προς την επιλογή μέτρων μείωσης της ζήτησης, τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα που δεν επηρεάζουν προστατευμένους πελάτες, όπως νοικοκυριά και βασικές υπηρεσίες για τη λειτουργία της κοινωνίας, όπως κρίσιμες οντότητες, υγεία και άμυνα. Πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, μέτρα για την ενθάρρυνση της αλλαγής καυσίμου στη βιομηχανία, εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, στοχευμένες υποχρεώσεις για μείωση της θέρμανσης και ψύξης και μέτρα που βασίζονται στην αγορά, όπως οι πλειστηριασμοί μεταξύ εταιρειών.
Τα κράτη μέλη θα επικαιροποιούν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης που καθορίζουν τα μέτρα μείωσης της ζήτησης τα οποία σχεδιάζουν και θα αναφέρουν τακτικά στην Επιτροπή την πρόοδο των σχεδίων τους.
Η ρύθμιση είναι ένα έκτακτο μέτρο, που προβλέπεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Ως εκ τούτου, θα ισχύει για ένα έτος και η Επιτροπή θα προβεί σε αξιολόγηση για να εξετάσει την παράτασή του υπό το πρίσμα της γενικής κατάστασης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο στην Ε.Ε., έως τον Μάιο του 2023.
Το κείμενο που συμφωνήθηκε θα εγκριθεί επίσημα μέσω γραπτής διαδικασίας. Η γραπτή διαδικασία θα κινηθεί και θα ολοκληρωθεί τις επόμενες ημέρες, έπειτα από τεχνικές αναθεωρήσεις του κειμένου.
Ο Κ. Σκρέκας
«Η Ελλάδα πέτυχε την εξαίρεση που ζητούσε για τον υπολογισμό της μείωσης στην κατανάλωση φυσικού αερίου», ανέφερε ο υπουργός Ενέργειας, Κ. Σκρέκας, μετά την σημερινή απόφαση του Συμβουλίου υπουργών Ενέργειας που αφορά νέο κανονισμό για την εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου της Ε.Ε, κατά τουλάχιστον 15% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της κατανάλωσης των προηγούμενων πέντε ετών.
Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, επιπλέον συμφωνήθηκε ένας ενισχυμένος μηχανισμός συναγερμού της ΕΕ (EU Alert), ο οποίος θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί, σε περίπτωση σοβαρής έλλειψης αποθήκευσης φυσικού αερίου ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης φυσικού αερίου, με τη θέσπιση ενός υποχρεωτικού στόχου μείωσης 15%.
Η ελληνική πλευρά ζήτησε και πέτυχε να περιληφθεί στο κείμενο η πρόβλεψη που, κατ’ εξαίρεση στο άρθρο 2 και στο άρθρο 5, επιτρέπει τον υπολογισμό της μείωσης κατανάλωσης φυσικού αερίου σε σχέση, όχι με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας, αλλά συγκρινόμενο με την προηγούμενη χρονιά.
Επιπλέον, η Ελλάδα, μαζί με την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία, πέτυχαν να συμπεριληφθεί διάταξη με την οποία, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μπορούν να εξαιρεθούν από τον υπολογισμό οι ποσότητες φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται από μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, κρίσιμες για την ευστάθεια του συστήματος.
Παράλληλα, στην αιτιολογική σκέψη γίνεται σαφής αναφορά στη διερεύνηση – από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής – της σκοπιμότητας εισαγωγής προσωρινών ανώτατων ορίων τιμών στο φυσικό αέριο (gas price caps), για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όπως είχε προτείνει ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, σε προηγούμενο ευρωπαϊκό συμβούλιο αρχηγών.
Ο κ. Σκρέκας επεσήμανε: «Η σημερινή συμφωνία στέλνει ένα ισχυρό και αποφασιστικό μήνυμα ενότητας και αλληλεγγύης της ΕΕ απέναντι στους ρωσικούς εκβιασμούς. Καταλήξαμε, σήμερα, σε έναν κανονισμό που εξετάζει τις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε χώρας και εξυπηρετεί πρωταρχικό στόχο της ΕΕ, αυτόν της μείωσης της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, με τρόπο που να μη θέτει σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή και την παραγωγική βάση της Ευρώπης».
Ο υπουργός παρουσίασε την πρόταση που κατέθεσε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία ενός εθελοντικού μηχανισμού, μέσω του οποίου θα αποζημιώνονται οι βιομηχανικοί καταναλωτές για τη μείωση στη χρήση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο κ. Σκρέκας αναφέρθηκε αναλυτικά στον πρωτοποριακό μηχανισμό που εφαρμόζει η Ελλάδα, προς όφελος των πολιτών και δεσμεύει τα υπερέσοδα των εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ενώ παρουσίασε τα εντυπωσιακά αποτελέσματα του μηχανισμού κατά τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του.
Η ελληνική πλευρά υπέβαλε στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας πρόταση για ένα νέο πανευρωπαϊκό μοντέλο σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο την αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου από τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
Με την εφαρμογή αυτού του μοντέλου, όπως υποστηρίζει το ΥΠΕΝ, διασφαλίζονται προσιτές τιμές ενέργειας για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Κύπρος στήριξαν την πρόταση της Ελλάδας για να ξεκινήσει η συζήτηση για ένα νέο πανευρωπαϊκό μοντέλο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Η πρόταση Μητσοτάκη σε Κομισιόν για το αέριο
Την ελληνική πρόταση για τη δημιουργία μηχανισμού μείωσης της κατανάλωσης αερίου στη βιομηχανία έναντι αποζημίωσης περιγράφει η επιστολή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Όπως αναφέρει μεταξύ άλλων η επιστολή του Έλληνα πρωθυπουργού: «Οι αγορές ενέργειας έχουν θεσπίσει εργαλεία που τους επιτρέπουν να πληρώνουν τους χρήστες προκειμένου να μην καταναλώνουν ενέργεια, όταν αυτό ωφελεί το σύστημα στο σύνολό του. Ο μηχανισμός που προτείνω θα ήταν πιο ευρύς, καλύπτοντας τη μείωση της ζήτησης για αρκετούς μήνες και όχι για ώρες ή ημέρες. Για να λειτουργήσει αυτό το εργαλείο θα συνδύαζε στοιχεία από τον σχεδιασμό της αγοράς ενέργειας -το πότε, πόσο, για πόσο καιρό- και έναν τρόπο να αποζημιωθεί δίκαια η βιομηχανία. Το ιδανικό θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε έναν συνδυασμό εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, επιδεικνύοντας αλληλεγγύη και επιτρέποντας τη ροή κεφαλαίων σε εκείνους που έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να μειώσουν την κατανάλωσή τους. Πρόκειται για μια ιδέα που συνδυάζει την οικονομική και την ενεργειακή αποδοτικότητα με την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Τα οφέλη από την επιτυχή υλοποίηση αυτής της ιδέας θα ήταν πιθανότατα σημαντικά. Τα οικονομικά οφέλη για τις οικονομίες και τα εμπορικά ισοζύγιά μας, λόγω των χαμηλότερων τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, κατά πάσα πιθανότητα θα αντιστάθμιζαν τις όποιες δαπάνες θα απαιτούσε αυτό το πρόγραμμα. Πρόκειται για μια ιδέα που πιθανότατα θα καλύψει τις δαπάνες που θα προκαλέσει, μειώνοντας την ανάγκη για δημοσιονομική στήριξη που παρέχεται ήδη από αρκετά κράτη-μέλη.
Πρόκειται όμως για μία ιδέα που πρέπει να εφαρμοστεί γρήγορα -θα λειτουργήσει μόνο αν μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε αυτές τις ποσότητες μέχρι τον Σεπτέμβριο, δείχνοντας στη Ρωσία την αποφασιστικότητά μας και επαναπροσδιορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο η αγορά φυσικού αερίου αντιμετωπίζει την Ευρώπη. Είναι μια σημαντική ευκαιρία ώστε να κάνουμε μια τολμηρή κίνηση για να προστατεύσουμε τις οικονομίες μας και τους πολίτες μας, πριν από τον προσεχή χειμώνα. Ελπίζω ότι θα βρείτε την ιδέα μου επίκαιρη και παραμένω στη διάθεσή σας για μια πιο λεπτομερή ανταλλαγή απόψεων πάνω στο ζήτημα».
