Τη διερεύνηση της δυνατότητας επίλυσης του προβλήματος των μακροχρόνια κατεχόμενων δημοτικών εκτάσεων από ιδιώτες, με την προώθηση ρύθμισης αντίστοιχης με αυτή του Ν. 4061/2012 «Διαχείριση και προστασία ακινήτων Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης», είχε φέρει στη Βουλή ο Σταύρος Καλογιάννης, μετά από συνεργασία του με τον Πρόεδρο της ΠΕΔ Ηπείρου κ. Ντακαλέτση, καταθέτοντας σχετική Ερώτηση (αρ. πρωτ.: 2694/2020) προς τον Υπουργό Εσωτερικών.
Απαντώντας στον Σταύρο Καλογιάννη, ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Μ. Βορίδης αναφέρεται αρχικά στην σχετική νομοθεσία. Ειδικότερα αναφέρει, μεταξύ άλλων:
«Με το άρθρο 19 του ν. 1205/1981, δόθηκε για τις περιπτώσεις της παρ. 2 του άρθρου 28 παράταση προθεσμίας υποβολής της αίτησης για ένα ακόμη εξάμηνο. Ακολούθως η προθεσμία υποβολής της προαναφερόμενης αίτησης, η οποία αφορά και στις δύο παραγράφους (1 και 2) του άρθρου 28, επανήλθε σε ισχύ για δύο ακόμη έτη διαδοχικά από την ημερομηνία ισχύος των νόμων 1491/1984, 2130/1993 και 3202/2003.
Σημειώνεται ότι η εν λόγω ρύθμιση του ν. 1080/1980 θεσπίσθηκε με σκοπό τη διατήρηση συστηματικών καλλιεργειών προς το συμφέρον της εθνικής οικονομίας. Παράλληλα ο σκοπός των διαδοχικών παρατάσεων που δόθηκαν με μεταγενέστερα νομοθετήματα ήταν να καταστεί δυνατό για τους πληρούντες τις προβλεπόμενες τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις αυθαιρέτως κατέχοντες τα εν λόγω ακίνητα, που δεν είχαν κάνει χρήση του δικαιώματος υποβολής αίτησης (λόγω παρέλευσης των οριζόμενων προθεσμιών ή για άλλους λόγους), να ασκήσουν το δικαίωμά τους αυτό εντός των νέων ανατρεπτικών προθεσμιών και όχι, ασφαλώς, η νομιμοποίηση νέας γενιάς αυθαιρέτων.
Επισημαίνεται ωστόσο ότι η συμβατότητα αντίστοιχων ρυθμίσεων με το Σύνταγμα έχει απασχολήσει τη νομολογία, ιδίως ως προς τον σκοπό που επιτελείται, με δεδομένο ότι καταρχήν δεν νοείται ως Συνταγματικά ανεκτή η νομιμοποίηση αυθαίρετων καταστάσεων. Σημειώνεται ιδιαιτέρως ότι με την απόφαση 1782/2009 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), κρίθηκε ανίσχυρη η διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 28 περί εκποίησης καλλιεργήσιμων δημοτικών εκτάσεων σε αυθαιρέτως κατέχοντες, ως αντικείμενη στις συνταγματικές αρχές του κράτους δικαίου και της ισότητας των πολιτών έναντι του νόμου. Βάσει του σκεπτικού των ανωτέρω αποφάσεων αλλά και της σχετικής νομολογίας εν γένει, δεν είναι συνταγματικώς επιτρεπτή η θέσπιση νομοθετικής ρύθμισης που υπαγορεύεται αποκλειστικώς ή κατά κύριο λόγο από την εν τοις πράγμασι μακροχρόνια αυθαίρετη κατοχή δημοσίων ή δημοτικών ακινήτων και την έλλειψη δυνατότητας ή ενεργού βουλήσεως του Κράτους ή των δήμων να προασπίσουν τα δικαιώματά τους που απορρέουν από την κυριότητα, με την τήρηση των προβλεπομένων διοικητικών διαδικασιών. Η υπό τέτοιες συνθήκες εκδηλούμενη νομοθετική βούληση προς «τακτοποίηση» της αυθαιρέτως κατεχόμενης δημοτικής ή δημόσιας περιουσίας, αναγορεύοντας σε κοινωνικό πρόβλημα τις δημιουργηθείσες παράνομες καταστάσεις, ρυμουλκείται στη νομιμοποίηση των καταστάσεων αυτών, όχι με βάση ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια διαχειρίσεως της δημοτικής ή δημόσιας περιουσίας, αλλά με κριτήρια προσιδιάζοντα σε εξυπηρέτηση δημοσίου σκοπού. Η επιδίωξη, όμως, ενός τέτοιου δημόσιου σκοπού δεν είναι συνταγματικώς ανεκτή. […]».
Καταλήγοντας, ο κ. Βορίδης αναφέρει:
«Τέλος αναφορικά με το αίτημα προώθησης αντίστοιχων ρυθμίσεων με αυτές του άρθρου 22 του ν. 4061/2012 με σκοπό την επίλυση του ζητήματος, επισημαίνουμε τα ακόλουθα: οι διατάξεις του άρθρου 22 του ν. 4061/2012, οι οποίες αφορούν στη μη προβολή δικαιωμάτων κυριότητας από το Δημόσιο σε περιπτώσεις κατοχής ακινήτου, θέτουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα πρέπει ο δικαιοπάροχος να νέμεται την έκταση, όπως να το έχει αποκτήσει i) με νόμιμο τίτλο, από επαχθή αιτία, ii) βάσει παραχωρητηρίου που δεν έχει μεταγραφεί, ως προς το εμβαδόν του ακινήτου που αναγράφεται στο παραχωρητήριο, iii) βάσει παραχωρητηρίου που εκδόθηκε από αναρμόδιο διοικητικό όργανο ή βάσει πράξης δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, μόνο ως προς το εμβαδόν του παραχωρούμενου ακινήτου, iv) με πρωτόκολλο παράδοσης και παραλαβής οικοπέδου της Επιτροπής Αποκαταστάσεων Προσφύγων, ή εάν i) με απόφαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων, κρίθηκε δικαιούχος οικοπέδου ή κλήρου βάσει των διατάξεων του Αγροτικού Κώδικα και δεν κηρύχθηκε έκπτωτος, δεν εκδόθηκε όμως το σχετικό παραχωρητήριο, ii) το νέμεται πριν την 1.1.1965 για γεωργική χρήση, η οποία εξακολουθεί να ασκείται μέχρι σήμερα. Αντίστοιχες προϋποθέσεις δεν υφίστανται για τους αυθαιρέτως κατέχοντες δημοτικές εκτάσεις του άρθρου 28 του ν. 1080/1980. Επιπρόσθετα, κρίνοντας από το πεδίο εφαρμογής του ν. 4061/2012, γίνεται αντιληπτό ότι, το πνεύμα των διατάξεων του νόμου ήταν προφανώς αποκαταστατικού χαρακτήρα, κάτι που δεν ισχύει για την αντιμετώπιση των αυθαιρέτως κατόχων δημοτικών εκτάσεων κατά τις διατάξεις του άρθρου 28 του ν. 1080/1980.
Συνεπώς θεωρούμε ότι δεν είναι συνταγματικώς επιτρεπτή η θέσπιση νομοθετικής ρύθμισης που υπαγορεύεται αποκλειστικώς ή κατά κύριο λόγο από την εν τοις πράγμασι μακροχρόνια αυθαίρετη κατοχή δημοσίων ή δημοτικών ακινήτων».
